پنجشنبه های مستند در مهر؛
خلبانی که گفتند طاغوتی است اما شهید شد!
به گزارش هنر شهر سید احسان نیکبخت کارگردان مجموعه مستند داستان های ناگفته از قسمت های در رابطه با تسویه نیروهای ارتش در این مستند اظهار داشت که از تلویزیون پخش نشده است.
سید احسان نیکبخت کارگردان مجموعه مستند «داستان های ناگفته» همزمان با پخش تلویزیونی و عرضه اینترنتی این مجموعه در گفتگو با خبرنگار مهر درباره آن توضیح داد: «داستان های ناگفته» در واقع یک مجموعه مستند ۶ قسمتی است که از اتفاقات سه ماه پیش از شروع جنگ تحمیلی تا انتهای چهار عملیات بزرگی که به آزادسازی بخش بزرگی از خاک کشور از محاصره دشمن منتهی شد را روایت می کند. بیشتر تمرکز این روایت هم روی نقش نیروی هوایی در این مقطع است. این که نیروی هوایی در این مقطع چه نقشی در جنگ داشت را مدنظر قرار دادیم.
وی اضافه کرد: در چند ماه ابتدایی جنگ که میدان ها از نیرو خالی بود، نیروی هوایی مجبور بود بیشتر از توان خود مایه بگذارد که در دو قسمت اول به آن پرداخته می شود. گام بعدی حفظ دزفول بعنوان یک شهر استراتژیک بود که روایت این ماجراها جزو قسمت های مغفول جنگ شمرده می شود و ما در یک قسمت به آن پرداخته ایم. در قسمت چهارم ما درباره افتادن سرعت دشمن در پیش روی می گوئیم. نیروی هوایی کاری کرد که دشمن ضعیف شود و نیروی زمینی بتواند خودش را برای جنگ آماده کند. بسیج و سپاه در این مقطع تشکیل پیدا کردند. در ادامه روایت به این پرداختیم که نقش نیروی هوایی از این مقطع به بعد چه بوده است. در هر قسمت به صورت گذرا اشاره کرده ایم که نیروهای زمینی چرا در آن مقطع در جبهه حضور نداشتند و وضعیت نیروهای محدود موجود هم به چه صورت بوده است.
این مستندساز تاکید کرد: روایت ما متمرکز بر جبهه جنوب کشور در خوزستان است و پس از چهار قسمت، یک قسمت را به صورت کامل به عکاسی های دوران جنگ توسط نیروی هوایی اختصاص دادیم. مثلا تصاویری که از کاخ صدام و یا مجلس اعلای عراق ثبت کرده بودیم. این اسناد تخصص و قدرت یگان مرتبط را نشان داده است. قسمت آخر هم به ماجرای تسویه و پاکسازی نیروی هوایی اختصاص داشت که از این ۶ قسمت، دو قسمت پایانی از تلویزیون پخش نشد.
بحرانی که در ذهن همه بود اما درباره اش صحبت نشد!
وی در توضیح جریان تسویه در نیروی هوایی اظهار داشت: ما یک بحران داشتیم که سال ها در ذهن همه بود اما درباره اش صحبت نمی شد و آن هم همین ماجرای تسویه در ارتش بود. این که ماجرای این تسویه چه بود را از خود خلبانان جویا شدم و هر کدام داستان خود و دوستان شان را در این مستند تعریف می کنند. از ۱۹ بهمن سال ۵۷ که همافران نیروی هوایی در آن دیدار معروف با حضرت امام (ره) حاضر می شوند تا روز ۲۳ بهمن یعنی روز پس از پیروزی انقلاب، نیروی هوایی خودی نشان داده است اما از مقطع پیروزی انقلاب تا زمان شروع جنگ اتفاقات دیگری در نیروی هوایی رخ می دهد. ما این اتفاقات را در این مستند اندکی باز کرده ایم. به شکلی میتوان گفت شاید برای نخستین بار این مباحث عنوان شد چون که خودم با اسناد و اظهاراتی مواجه می شدم که تا قبل از آن نشنیده و ندیده بودم.
خلبانی بوده که از ارتش تسویه می شود و خودش به صورت داوطلب و بدون حقوق و مزایا به جنگ برمی گردد. او شعاری را ابداع می کند که پس از آن همه خلبانان از آن استفاده می کردند. آنها وقتی روی هدف می رسیدند و می خواستند مبادرت به بمباران کنند، رادیوی خویش را روشن می کردند. رادیوی آنها توسط پدافند دشمن هم شنیده می شد و آنها به انگلیسی می گفتند: «صدام حسین من آمدم» و بعد بمب ها را رها می کردند نیکبخت اضافه کرد: این خلبانان که من با آنها صحبت کردم و هر کدام امروز امیر و سرتیپ هستند و برخی بازنشسته هم شده اند، در پایگاه های همدان، تبریز، بوشهر و دزفول حضور داشته اند و هر کدام خاطرات خویش را از آن ایام تعریف می کنند. از کل این روایت ها برخی نکات در خاطرم مانده، مثلا خلبانی بوده است که از ارتش تسویه می شود و خودش به صورت داوطلب و بدون حقوق و مزایا به جنگ برمی گردد. او شعاری را ابداع می کند که پس از آن همه خلبانان از آن استفاده می کردند. آنها وقتی روی هدف می رسیدند و می خواستند مبادرت به بمباران کنند، رادیوی خویش را روشن می کردند. رادیوی آنها توسط پدافند دشمن هم شنیده می شد و آنها به انگلیسی می گفتند: «صدام حسین من آمدم» و بعد بمب ها را رها می کردند.
وی در بخش دیگری از مرور نکات جذاب مستند اظهار داشت: یکی دیگر از خلبانان که پس از تسویه به جنگ بازمی گردند، آقایی به نام چنگیز سپهر است که وقتی مرخصش هم می کنند جنگ را رها نمی نماید. حتی بدون لباس خلبانی به جنگ می رود و نامش را هم با خودکار روی لباسش می نویسد. او به دوستانش می گفته به جای آمریکا به اینجا آمدم تا اگر ۲۰ سال دیگر پسرم پرسید وقتی عراق به ایران حمله کرد تو کجا بودی، به او بگویم من جنگم را کردم و وظیفه ام را انجام دادم. سه روز پس از این حرف او شهید می شود. از این جنس خاطرات و داستان های کوتاه در این روایت ها بسیار وجود دارد.
این مستندساز افزود: یکی دیگر از این خلبانان تسویه شده، رئیس تیم نمایشی آکروجت ایران بود که از نظر پروازی واقعاً درجه یک بوده است اما او را مرخص می کنند که برود، اما جنگ که می شود برمی گردد و در جبهه شاهکارهای بسیاری را خلق می کند تا روزی که هواپیمایش مورد برخورد قرار می گیرد. آنقدر خوش پرواز بوده که کسی باورش نمی شده توانسته اند او را هدف قرار دهند. خانواده اش تا مدت ها به دنبال بدن او می گشتند!
وی در تشریح بیشتر موقعیت نیروهای تسویه شده در نیروی هوایی توضیح داد: پس از انقلاب یک دوگانگی در ارتش اتفاق می افتد که عده ای از این دوگانگی سوءاستفاده می کنند. عده ای خلبانان تحصیل کرده در آمریکا را محکوم می کردند و عده ای دیگر به طیفی از ارتشی ها انگ طاغوتی بودن می زدند. بحثی تحت عنوان «ارتش توحیدی» شکل می گیرد و ذیل آن می گویند ما چیزی به نام سرهنگ و سرگرد و سرباز نداریم و همه باید برابر باشند! در این فضا عده ای شروع می کنند به طرد کردن بخشی از نیروهای ارتش با اتهامات مختلف مانند نداشتن بنیه مذهبی و یا حتی تراشیدن ریش و انگ ها دیگر! با کمک این فضا به همراه برخی اغراض شخصی، طیفی از خلبانان از خدمت کنار گذاشته می شوند.
این مستندساز اضافه کرد: این اتفاق مختص نیروی هوایی ارتش نبود و در همه نیروهای ارتش شاهد این تسویه ها بودیم. مستند دیگری هم خودم برای نیروی دریایی ساخته ام. در پایگاه هوایی تبریز سه گردان خلبانی بودند که یک گردان به صورت کامل مرخص می شود و نیروهای این پایگاه یک سوم می شود! در همدان هم با همین مختصات چنین تسویه ای اتفاق می افتد. در نیروی دریایی هم در مقطعی در پایگاه بوشهر ۹ ناوچه بوده با ۹ فرمانده که پنج نفر آنها از خدمت مرخص می شوند و تنها چهار نفر باقی می مانند! در آن فضای پر از هیجان اواخر سال ۵۷ تا دمدمای جنگ تحمیلی متأسفانه این نگاه وجود داشت و برخی به جرم وابستگی به ارتش شاه تسویه می شدند! بالاخره همه این ها افرادی بودند که در زمان شاه هم در نظام حضور داشتند.
وی اضافه کرد: ما تسویه بزرگ تری هم در رده های بالای ارتش داشتیم، از اعدامی ها گرفته تا برخی سرلشگرها که واقعاً حجم تسویه ها در رده های بالا بسیار سنگین تر هم بوده، بالاخره فردی که ارتشبد زمان شاه بوده و تا لحظه آخر هم حامی رژیم گذشته بوده نمی توانسته است با نظام جدید کار کند و بر سر کار بماند. همه درجه های بالای سرهنگی در ارتش تسویه می شوند. این نگاه در بین افسرهای رده پایین هم ادامه می یابد به این جمله می رسد که ما ارتش شاهنشاهی را باید تسویه نماییم تا به ارتش مردمی برسیم، در این میان کلی اغراض شخصی هم دخیل می شود.
دو قسمت مستندم از تلویزیون پخش نشد
این مستندساز ضمن اشاره به برخی روایت های دیگر در ارتباط با شهدای تسویه شده از ارتش که در مستند خود به آنها پرداخته است، اظهار داشت: متأسفانه قسمت پنجم و ششم مستند من از تلویزیون پخش نشد و وقتی از بنیاد روایت فتح پیگیری کردم، اعلام نمودند که مشکل زمان کار بوده است. چهار قسمت اول حدود ۴۶ دقیقه بود و این دو قسمت آخر در حدود ۵۶ دقیقه بود و گفتند به این علت در باکس پخش جا نشده، حقیقت اما این است که من از این اتفاق ناراحت هستم. حتی همان چند نوبتی هم که مستند از تلویزیون پخش گردید، ساعت آن آنقدر نامناسب بود که خودم هم نتوانستم ببینم! برایم سوال است که چرا این مستند باید این گونه از تلویزیون پخش می شد؟ بخصوص که اعلام نمودند این مستند از مستندهای الف روایت فتح بوده که به تلویزیون رسیده است.
کارگردان «داستان های ناگفته» درباره جذاب ترین تجربه خود حین ساخت این مستند، به نقل قولی از یکی از خلبانان تسویه شده ارتش اشاره نمود و اظهار داشت: این خلبان می گفت در جنگ ما هر روز با این استرس از خانه خارج می شدیم که نمی دانستیم آیا تا یک ساعت به خانه برمی گردیم یا نه. در اوایل جنگ این جدا شدن از خانواده روزی دو تا سه بار اتفاق می افتاد و هرچه فاصله گرفتیم از روزهای اولیه جنگ، این استرس ها به هفته ای یک یا دو بار رسید. او می گفت جنگ هم که به اتمام رسید، مأموریت های ما تمام نشد و این استرس برای خانواده های ما باقی ماند. همه خلبانان هم این روزها را تجربه کرده اند. او می گفت روزی نصاب پرده به خانه ما آمد و از من پرسید تو چه کاره ای؟ وی در پاسخ می گوید من خلبان ارتش هستم و در جنگ بودم. این نصاب جوان از او می پرسد، «مگر ارتش هم در جنگ بود؟» این نقل قول برای من بسیار اهمیت داشت و تلاش من در این مستند پاسخ به همین ابهام به اندازه وسعم بود. جواب این خلبان هم به آن جوان این بود: «اول جنگ فقط ارتش بود، هنوز نیروی سازمان یافته ای به میدان نیامده بود.»
منبع: honareshahr.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب