عنایت الله بخشی:
بازیگری برایم تمام نمی گردد
بازیگری برای من امری تمام نشدنی است. مثل روز اول و برداشت اولی كه جلوی دوربین رفتم، در این سن نیز همان شوق و استرس و هیجان را دارم. برای من هیچ گاه بازیگری و جلوی دوربین رفتن كهنه نمی گردد.
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، روزنامه همشهری نوشت: «نوشتن از بعضی هنرمندان نه بهانه می خواهد و نه مناسبت. هر بار که سراغشان بروی گنجینه ای دارند برای کشف دوباره؛ گنجینه ای که حاصل ۶دهه کار هنری و حضور در بیش از ۱۷۰اثر نمایشی است؛ کسی که از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران دکتری هنر و نشان هنری سنگلج را دریافت کرده است. صحبت از یکی از پیشکسوتان تئاتر، سینما و تلویزیون است که در فیلم هایی همچون «ستارخان»، « تنگنا»، «تنگسیر»، «مسلخ»، «گوزن ها»، «سناتور»، «شکار»، «مسافران»، «روز واقعه»، «مسافر ری»، «سگ کشی» و آثار نمایشی تلویزیونی چون «مرد اول»، «سربداران»، «سایه همسایه»، «امام علی(ع)»، «پهلوانان نمی میرند»، «ولایت عشق» و «ریحانه» ایفای نقش کرده است. صحبت از عنایت الله بخشی است. از حضور در گروه هنر ملی گرفته تا بازی در بیش از ۷۰فیلم سینمایی و صدها نمایش و ۸۰سریال باعث شده تا بخشی را جزو یکی از قدیمی ترین و پرکارترین بازیگران ایرانی بشناسیم؛ هنرمندی که از بازیگران سرشناس ایفاگر نقش ضد قهرمان در تاریخ سینمای ایران است که روی به سمت نقش های خاکستری و مثبت داشته است. البته با وجود چهره باابهت و نقش های فراوان خاکستری اش، مرد خوش قلب و مهربانی است و نگاه متفاوتی به اجرای نقش منفی دارد و می گوید: «به تمام بازیگران جوان پیشنهاد می کنم که به قهرمان قصه بودن و شهرت فکر نکنند. اهتمام کنند در نقش های منفی هم خوب باشند. یک منفی آرام که می تواند دوست داشتنی تر از قهرمان قصه باشد.»
آن چه می خوانید ماحصل گفت و گو با این هنرمند است.
شما از هنرمندان پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون هستید که سال ها دراین زمینه فعالیت نموده اید. پیشکسوت بودن مسئولیت شما را سنگین تر کرده است؟
خداوند را شاکرم که به من توانایی داد تا بتوانم در کار سینما و تئاتر شرکت داشته باشم و خدمتگزار مردم سرزمینم باشم؛ مردمی که لایق احترامند. اساسا وقتی چندین دهه در عرصه ای به مردم خدمت می کنید باید مسئولیتش را پذیرا باشید و چه چیز مهم تر از این وادی. کار نمایش، شکلی از فعالیت اجتماعی است که خروجی آن در پیش چشم توده های انبوه مردم است؛ مردمی که وقتی شما را در کوچه و خیابان می بینند به شما انتقاد می کنند و با صراحت به شما می گویند که بهتر بود در نقش به خصوصی کار نمی کردید و اگر در جوابشان حتی بگویید که از این طریق ارتزاق می کنید راضی نمی شوند. اینها اساسا مسئولیتی است که بر دوش ماست و باید جوابگوی مردم باشیم.
با این سابقه درخشان و کارهای مختلفی که داشتید چرا مدتی است کم کار شده اید؟ نقش هایی را که پیشنهاد می شوند نمی پسندید یا مدیوم خاصی مد نظر شماست؟
بازیگری برای من امری تمام نشدنی است. مثل روز اول و برداشت اولی که جلوی دوربین رفتم، در این سن نیز همان شوق و استرس و هیجان را دارم. برای من هیچ گاه بازیگری و جلوی دوربین رفتن کهنه نمی گردد. درباب کار و کم کاری باید خدمت شما عرض کنم نوروز۹۸ سریال «بر سر دوراهی» را داشتم که از شبکه دو سیما پخش گردید و بعد از آن پیشنهاد مناسبی نداشتم. ضمن این که طی این مدت، شیوع بیماری بر فعالیت ها بی تأثیر نبوده است.
فضای کنونی بازیگری برای شما که پیشکسوت هستید با گذشته چه فرقی کرده است؟ از این وضعیت راضی هستید؟
به خاطر دارم در روزهای نوجوانی نمایشنامه ای به نام «آلونک» را کار می کردیم. قرار بود در این نمایش نقش درویشی را بازی کنم. برای این نقش نزدیک به ۹ ماه هر جا که می توانستم در آنجا درویشی را بیابم می گشتم که ببینم این افراد چگونه راه می روند، چگونه حرف می زنند و عقایدشان چیست؟ گمان نمی کنم بازیگران نسل امروز حوصله این کارها را داشته باشند. امروز بیش از هر چیز یافتن شهرت را در میان عمده جوانان می بینم. البته منظورم همه بازیگران این نسل نیست و استثنا هم وجود دارد. منصفانه بگویم بازیگری که تئاتر و بازی در تئاتر و سینما برایش مقدس است، زمانی که می خواهد روی صحنه برود تمام وجودش می لرزد.
در چند ماه اخیر که شیوع ویروس کرونا محدودیت های اجتماعی بی سابقه ای به وجود آورده و خیلی از کارهای فرهنگی و هنری تعطیل شدند، هنرمندان زیادی متضرر شدند. از آنجائیکه شما عضو هیأت مدیره انجمن صنفی بازیگران سینما و تلویزیون هستید، به نظر شما تعطیلی پروژه های سینما و تلویزیون چه لطمه هایی به این صنف وارد می کند؟
آرزوی من در ابتدا سلامتی بازیگران است. امیدوارم هیچ کدام از مردم سرزمینم و بخصوص دوستان عزیز بازیگرم هیچگاه در بستر بیماری نباشند. پس از شیوع ویروس کرونا بیشتر بازیگران بیکار شده اند. آرزو می کنم در ادامه سال پرکار باشند. امیدوارم این بیماری هر چه سریع تر ریشه کن شود و بازیگران بتوانند جلوی دوربین بروند. فارغ از بحث معیشت تمامی زندگی یک بازیگر بازی کردن است و مطمئن باشید تمامی بازیگران از این وقفه سه ماهه بسیار غمگین هستند.
به نظر شما راه برون رفت از این بحران حداقل برای هنرمندان چه می تواند باشد؟ اکران آنلاین فیلم های سینمایی، سینما ماشین، پخش از شبکه نمایش خانگی و... می توانند کمکی به صنعت سینمای ایران کنند؟
این مهم را مسئولان باید مدیریت کنند. این کار هم مثل مشاغل دیگر است. تمام مشاغل از این شرایط لطمه دیده اند. اخیرا متوجه شده ام که چند فیلم همچون فیلم «خروج» ساخته آقای حاتمی کیا به صورت اینترنتی اکران شده است. نمی دانم تجربه موفقی بوده است یا خیر. امیدوارم موفق بوده باشد. مهم ترین قاعده در موفقیت کارهای هنری حفظ حقوق هنرمند است. متأسفانه امروز می بینیم آثار هنرمندان به رایگان دست به دست می شود و هنرمندان خصوصا خوانندگان و آهنگسازان انگیزه کافی برای ارائه آلبوم های موسیقی ندارند و به کار اجرای زنده گرایش پیدا کرده اند. تاکید می کنم مسئولان باید فکری برای پشتیبانی از حقوق مادی و معنوی آثار هنرمندان کنند.
به خاطر ابهت چهره تان، اغلب نقش هایی که شما بازی کرده اید خاکستری بوده و بر خلاف منش و روحیه مهربان تان، جای کاراکترهای ضد قهرمان و گاه منفی بازی کرده اید؟ کار سختی نیست؟
من روحیات ظریفی دارم. عاشق کبوتران سپید، اسبان خوب و طبیعت بکر هستم. بگذارید این گونه بگویم تا خوانندگان بهتر درک کنند؛ اگر رشته مثبت از یک سیم برق با رشته منفی تماس برقرار نکند هیچ گاه چراغی روشن نمی گردد. یک درام هم زمانی مقبول می افتد که منفی قدرتمندی داشته باشد. اینجاست که باید هر چه دارید بر اجرای درست و کامل منفی قصه بگذارید. اگر بازیگری نتواند منفی مؤثری باشد اساسا بازیگر نیست و من به تمام بازیگران جوان پیشنهاد می کنم که به قهرمان قصه بودن فکر نکنند. به شهرت فکر نکنند و اهتمام کنند یک منفی خوب هم باشند؛ یک منفی آرام که می تواند دوست داشتنی تر از قهرمان قصه باشد. همین طور سفارش من به جوانان ادامه راه بزرگان است، امیدوارم برای بازیگری تلاش کنند، درس بخوانند و تمرین کنند برای اینکه تنها راه درست همین است؛ بازیگری تلاش بی وقفه و رنج طولانی می طلبد.
ماندگارترین و دوست داشتنی ترین نقشی که بازی کرده اید، از دید شما و از دید مردم کدام است؟
چند نقش را دوست داشته ام. نقشی داشتم در فیلم تنگنا به کارگردانی امیر نادری، دیگری نقش مأمور امنیتی آرام فیلم شکار بود به کارگردانی مجید جوانمرد، و نقش کوتاهی که در فیلم مسافران ساخته بهرام بیضایی داشتم. البته نقش های متفاوت مختلفی وجود دارد که می توانم به این لیست اضافه کنم و همه را دوست دارم. نظر مردم را باید از خودشان پرسید اما احساس می کنم نقش آمیرزا در سریال سایه همسایه و پهلوان قلیچ در مجموعه پهلوانان نمی میرند در بین مردم بیشتر جا باز کرد؛ بطوریکه تا سال ها بسیاری من را در کوچه و خیابان آمیرزا صدا می زدند.
بزرگ ترین سرمایه زندگی تان پس از چند دهه فعالیت هنری چیست؟
برای یک بازیگر هیچ چیز باارزش تر از این نیست که کارهایش را دوست داشته باشند. حقیقتا لطف و محبت مردم سرمایه بزرگ زندگی من است.
همسرتان بانو سیمین بازرجانی یک نویسنده اند و تا حدودی همکار شما. ایشان چقدر در انتخاب و ایفای نقش ها به شما ایده و نظر داده اند؟
بدون کوچک ترین تعارفی سیمین مهم ترین نقش را در زندگی هنری من داشته است. کار هنری زندگی بی قاعده و قانونی می باشد و در کنار این بی قانونی زندگی را سر کردن مشکل است، اما همسر من در مقابل مشکلات با توانایی ایستاد و دم برنیاورد؛ مشکلاتی که جماعت سینما از آن به خوبی اطلاع دارند.
فرزندان چطور؟ رشته هنری شما را دنبال کرده اند؟
من ۲پسر به اسامی اَبرَش و آرش دارم که خوشبختانه هیچ کدام سراغ بازیگری نیامدند. البته آرش به موسیقی بسیار علاقمند است.
هم حالا مشغول چه کاری هستید؟
کارهای شخصی. فعلا در پروژه ای مشغول کار نیستم.
جز بازیگری و کارگردانی تئاتر شغل دیگری دارید؟
خیر، مدتی یک تاکسی سرویس داشتم که مدیریتش بر عهده من بود و تغییر کاربری داده شد.
از تفریح این روزهایتان برایمان بگویید. بی گمان اهل مطالعه هم هستید؛ چه کتاب هایی بیشتر می خوانید.
در روزهایی که پشت سر گذاشتیم همه ما به جهت شیوع ویروس در قرنطینه بودیم. من هم مانند دیگران در قرنطینه خانگی بودم. در این فرصت فیلم های خوب می بینم و اغلب کتاب هایی با مضامین تاریخی و کتاب های شعر را بسیار دوست دارم و مطالعه می کنم.
سخن پایانی
و سخن پایانی این که می خواهم در مقابل کادر پزشکی کشورمان که این روزها مجاهدانه در بیمارستان ها در کنار بیماران هستند سر تعظیم فرود بیاورم و دست تک تک شان را می بوسم. برخی از آنها برای آن که ما زندگی نماییم زندگیشان را گذاشتند و رفتند. مردم ایران هیچگاه ایثار و از خودگذشتگی آنان را فراموش نخواهند کرد.
***
عنایت الله بخشی در ۷فروردین۱۳۲۴ در شهرستان طالقان متولد شد. او بازیگری را از سنین نوجوانی زیر نظر حمید سمندریان فراگرفت و کار نمایش را در سال ۱۳۳۸ به شکل حرفه ای در گروه هنر ملی به دعوت و سرپرستی عباس جوانمرد شروع کرد. سپس در کنار کارهای هنری به نیروی هوایی نیز ملحق شد و با گذراندن دوره های آموزشی در آنجا به تدریس الکترونیک و زبان انگلیسی پرداخت. بخشی بعد از ۱۰سال خدمت در نیروی هوایی به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد و در «اداره تئاتر» بر کار نمایش تمرکز بیشتری یافت. او همسو با کار تئاتر طی ۶دهه کار بازیگری، در آثار سینمایی و تلویزیونی مختلفی نقش آفرینی کرده است. بخش قابل توجه آثار سینمایی او مربوط به دهه۶۰ سینمای ایران و سال های نخست دهه۷۰ است. او همینطور از سال ۱۳۹۸ و برای یک دوره ۳ساله به عضویت در هیأت مدیره انجمن صنفی بازیگران سینما و تلویزیون ایران منصوب شده است. بازی در فیلم سینمایی «شرف خانواده فاضل» از تجربه های جدید وی در شبکه نمایش خانگی است.
نشان سنگلج به پاس نیم قرن فعالیت هنری
چندی پیش در پنجاه وچهارمین سالگرد تاسیس تماشاخانه سنگلج، عنایت بخشی به همراه علی نصیریان، محمدعلی کشاورز، و اکبر زنجانپور اولین نشان این تماشاخانه را به پاس نیم قرن فعالیت در عرصه نمایش دریافت کرد. عنایت بخشی که در سال ۴۴ در نمایش پهلوان اکبر به کارگردانی عباس جوانمرد و در تماشاخانه سنگلج به ایفای نقش پرداخته بود پس از گذشت بیش از نیم قرن باردیگر در این مراسم روی صحنه تماشاخانه سنگلج ایستاد و بخش هایی از این نمایش را خوانش کرد. او آن روز ضمن خرسندی از این اتفاق عنوان نمود که هنوز و با گذشت ۵۴ سال، بسیاری از دیالوگ های این نمایشنامه را از حفظ در خاطر دارد. بخشی درباره دریافت این نشان می گوید: «افتخار بزرگی بود. نشانی که خاطرات شیرین بسیاری را برایم زنده کرد. نمایشنامه هایی که در سنگلج کار کرده ام هر کدام برگی از خاطرات زندگی من بوده اند. نمایش هایی چون «پهلوان اکبر می میرد»، «غروب در دیاری غریب»، «قصه ماه پنهان»، «عروسک ها»، «میراث و ضیافت» از بهرام بیضایی؛ «شهر طلایی» از مجید جوانمرد، همه از اولین کارهای من بود که همه را در سنگلج اجرا کردیم و چه کارهای باارزش و به یاد ماندنی ای بودند. یادش بخیر!» بازی در «مرده های بی کفن و دفن» نوشته ژان پل سارتر و به کارگردانی حمید سمندریان، «میراث و ضیافت» و «سلطان مار» به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی، و «مجلس زن کشی» به کارگردانی داوود میرباقری از دیگر نمایش های وی است.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب