گفتگوی مهر با عوامل پیشمرگ -۲؛
حراست از بیت المال به مدلول کم خرج کردن نیست نباید قهرمان را بکشیم!
هنر شهر: آرش زینال خیری تهیه کننده پیشمرگ با اشاره به این که باید زندگی شهیدگونه قهرمانان در فیلم سینمایی نشان داده شود، اظهار داشت که حراست از بیت المال کم خرج کردن بودجه نیست بلکه درست هزینه کردن است.
خبرگزاری مهر-گروه هنر-آروین موذن زاده-ندا زنگینه؛ فیلم سینمایی «پیشمرگ» به کارگردانی علی غفاری و تهیه کنندگی آرش زینال خیری به برشی از زندگی شهید سعید قهاری سعید در دوران بعد از جنگ می پردازد. «پیشمرگ» در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر عنوان بالاترین فیلم از دید تماشاگران را به خود اختصاص داد و از ۸ اسفند در باکس نوروز و ماه رمضان اکران خودرا در سینماهای سراسر کشور آغاز نموده است. روایت این فیلم به اتفاقات سال ۱۳۷۲ در کردستان اشاره دارد و برگرفته از یک داستان واقعی است. شهید سعید قهاری سعید در سال ۵۸ در داستان پاوه در کنار شهید چمران حضور داشت و بعدها نیز در کنار شهید احمد متوسلیان، احمد کاظمی و … در عملیات های مختلف حاضر شد. وی سپس تا فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا پیش رفت و در سال ۱۳۸۵ در صورتیکه حدود ۴ ماه از فرماندهی لشکر ۳ نیروی مخصوص حمزه سیدالشهدا می گذشت، به شهادت رسید. مهدی نصرتی در این فیلم در نقش شهید سعید قهاری سعید حاضر شده است. الناز ملک، ساناز سعیدی و حسام منظور همراه با آرش آصفی، عبدالرضا نصاری، مهیار شاپوری، بهرام ابراهیمی، محمد اشکان فر دیگر بازیگران فیلم «پیشمرگ» هستند. اکران نوروزی بهانه ای بود تا نشستی با حضور کارگردان و تهیه کننده «پیشمرگ» در خبرگزاری مهر برگزار نماییم. در بخش دوم این جلسه آرش زینال خیری با اشاره به این که باید به افراد کاربلد سینما سفارش ساخت فیلم داد، اظهار داشت که ما باید موفقیت و سبک زندگی شهدا را در فیلم ها نشان دهیم نه فقط لحظه شهادتشان را. علی غفاری نیز معتقد بود که خانواده شهدا در سینما مظلوم واقع شده و کمتر فیلم سینمایی به درستی به خانواده شهدا و درد و رنج هایی که این افراد کشیده اند، می پردازد. وی همین طور درباره ی چالش های فیلمبرداری برخی سکانس های جاده ای فیلم «پیشمرگ» توضیح داد. بخش دوم گفتگوی مهر با عوامل «پیشمرگ» را در ادامه می خوانید:
*با توجه به شرایط اکران فیلم های دفاع مقدسی و ارگانی، این سؤال مطرح می شود که اصلا چرا چنین فیلم هایی ساخته می شوند؟ از جشنواره فیلم فجر سال گذشته، چند فیلم هنوز اکران نشده اند و در جشنواره امسال نیز تعدادی از فیلم ها و آثار قابلیت پخش و اکران ندارند. حتی اگر این فیلم ها اکران شوند، مسلماً با استقبال کمی از طرف مخاطبان مواجه خواهند شد. توجه به بیت المال تنها به این معنا نیست که پول کمتری هزینه شود، بلکه مهم این است که بودجه به درستی و بهینه هزینه شود. به عنوان مثال، اگر شما ۲۰ میلیارد تومان برای ساخت فیلمی باکیفیت بالا هزینه کنید و پنج برابر مخاطب بیشتری جذب کنید، در حقیقت بودجه را هدر نداده اید آرش زینال خیری: متاسفانه به افرادی مسئولیت داده می شود که هیچ تجربه ای در عرصه سینما ندارند و زمانی که فیلم تولید می شود، تازه متوجه می شوند که کیفیت ضروری جهت پخش و اکران را ندارد. گاهی مدیران این افراد را کنار می گذارند اما گاهی نیز بازهم در جایگاه خود باقی می مانند. ما در حوزه سینما افراد متخصص و کاربلد بسیاری داریم. خیلی از مدیران تولید و تهیه کنندگان افراد با تجربه ای هستند اما با این افراد همکاری نمی گردد. در صداوسیما نیز همین اتفاق رخ می دهد و به خیلی از افراد کاربلد فرصت فعالیت داده نمی گردد. این درست است که نیروهای جوان باید وارد عرصه فعالیت شوند اما این ورود باید بصورت پلکانی و تدریجی باشد، نه این که ناگهان فردی که هیچ کس او را نمی شناسد، تهیه کننده یک فیلم شود. در خود صداوسیما، ۲ سال پیش سریالی درباره ی یکی از قهرمانان کشور ساخته شد که بینندگان بسیار کمی داشت، برای اینکه کیفیت آن بسیار ضعیف بود. با این وجود، همان فرد حال مجدداً درحال تولید یک سریال جدید است. توجه به بیت المال تنها به این معنا نیست که پول کمتری هزینه شود، بلکه مهم این است که بودجه به درستی و بهینه هزینه شود. به عنوان مثال، اگر شما ۲۰ میلیارد تومان برای ساخت فیلمی باکیفیت بالا هزینه کنید و پنج برابر مخاطب بیشتری جذب کنید، در حقیقت بودجه را هدر نداده اید. تا آن زمان که اصلاحات مدیریتی در این عرصه انجام نشود، سینمای دفاع مقدس ما به جایی نخواهد رسید. *شهید سعید قهاری سعید برای آنهایی که به تاریخ دفاع مقدس علاقمند هستند، چهره ای شناخته شده است، اما عموم مردم و جوانان آشنایی چندانی با ایشان ندارند. چطور شد شهید سعید قهاری سعید را برای ساخت فیلم انتخاب کردید؟ آرش زینال خیری: من در عرصه سریال و کارهای دیگر، تجربه هایی در حوزه دفاع مقدس داشتم. در سال ۱۳۸۵، یک مستند داستانی درباره ی خاطرات فرماندهان لشکر ۳۱ عاشورا کار می کردم و در آن پروژه برای نخستین بار با خیلی از فرماندهان آشنا شدم. بعدها در فیلم «موقعیت مهدی» به عنوان مدیر تولید فعالیت کردم و با شهیدان حمید و مهدی باکری آشنایی داشتم اما من اصلاً آقای قهاری سعید را نمی شناختم. در یک سفر زیارتی به مشهد، آقای سیدمحمد حسینی مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس با من تماس گرفتند و گفتند فیلم نامه ای برای من ارسال کرده اند تا آنرا مطالعه کنم. همان شب که فیلم نامه را باز کردم، عنوان آن «پیشمرگ» و درباره ی زندگی نامه شهید سعید قهاری سعید نوشته شده بود. پیش از خواندن فیلم نامه، در فضای مجازی درباره ی این شهید بزرگوار مطالعه کردم. سپس با آقای حسینی تماس گرفتم و گفتم که فیلم نامه را پسندیده ام، اما نیاز به بازنویسی دارد. ایشان گفتند اگر از فیلم نامه خوشت آمده، می خواهیم که تو این فیلم را برای ما تهیه کنی. فیلم نامه اولیه توسط آقای صابر الله دادیان نوشته شده بود و بعد از آن با همکاری آقای علی غفاری بازنویسی شد. این مساله را که در شهر مشهد و بعد از زیارت امام رضا (ع) این فیلم به من پیشنهاد شد، به فال نیک گرفتم. آقای غفاری نیز این شهید بزرگوار را نمی شناختند، اما بعد از شروع پروژه، کتاب هایی که درباره ی ایشان وجود داشت، مطالعه کردیم و چند سفر میدانی به ارومیه، کرمانشاه، جوانرود و یزد داشتیم برای اینکه شهید در این مناطق کارهای گسترده ای داشتند.
*نکته جالبی که در سالیان اخیر در سینمای پرتره مشاهده می شود، این است که قهرمان پروری پررنگ تر می شود و شخصیت ها در آخر فیلم به شهادت نمی رسند، بلکه به قسمتی از زندگی این قهرمانان پرداخته می شود. به نظر من، قهرمان نباید به شهادت برسد، بلکه جوانان و نوجوانان ما باید بدانند که این افراد بزرگوار قبل از شهادت، چه دستاوردها و اتفاقات مهمی برای کشور رقم زده اند آرش زینال خیری: شهید سعید قهاری سعید از سال ۱۳۵۸ از نیروهای همراه شهید چمران، شهید بروجردی و دیگر بزرگان بوده اند. من شخصاً در عرصه فیلم های دفاع مقدس ترجیح می دهم که قهرمانان ما به شهادت نرسند، بلکه فیلم برشی از زندگی قهرمانانه آنها را به تصویر بکشد. یکی از دلیلهای این رویکرد این است که می خواهیم قهرمان را برای مخاطب زنده نگه داریم، برای اینکه به عنوان مثال، درباره ی زندگی شهید قهاری سعید می توان ده ها فیلم دیگر نیز تولید کرد. زمانی که با آقای غفاری صحبت کردیم، به این نتیجه رسیدیم که بهترین زمان برای روایت زندگی شهید، همین داستان است. به نظر من، قهرمان نباید به شهادت برسد، بلکه جوانان و نوجوانان ما باید بدانند که این افراد بزرگوار قبل از شهادت، چه دستاوردها و اتفاقات مهمی برای کشور رقم زده اند. این دیدگاه برمبنای صحبت های شهید حاج قاسم سلیمانی است که می گفتند «اگر می خواهید شهید شوید، باید شهیدگونه زندگی کنید.» یعنی شهدای ما به شکلی زندگی کردند که شایسته شهادت بودند. بدین سبب باید نشان دهیم که آنها چگونه زندگی کرده اند و چه سبک زندگی ای داشته اند. این رویکرد نه فقط موجب می شود که قهرمانان ما برای نسل جوان الهام بخش باشند، بلکه به مخاطب این امکان را می دهد که با شخصیت و ابعاد مختلف زندگی آنها بیشتر آشنا شود. *در فیلم «پیشمرگ» از بالگرد و تسلیحات نظامی زیادی استفاده شده است. این امکانات چگونه در اختیار شما قرار گرفت. برای تامین این تجهیزات با مشکل مواجه نبودید؟ آرش زینال خیری: درباره ی ادوات جنگی و تسلیحات نظامی، جا دارد از سردار پورجمشیدیان معاون هماهنگ کننده نیروی زمینی سپاه تشکر کنم. ما از نظر تامین تسلیحات جنگی، بالگرد و فیلمبرداری در محیط های نظامی، هیچ مشکلی نداشتیم و نیروی زمینی، ارتش و هوانیروز همکاری بسیار خوبی با ما داشتند. با اینحال باید اشاره کنم که ما در زمان عملیات «وعده صادق ۲» فیلمبرداری می کردیم و شرایط برای پرواز بالگرد بسیار دشوار بود. همین طور ما قصد داشتیم در بعضی لوکیشن های نظامی فیلمبرداری نماییم که به علت ملاحظات امنیتی کشور، شرایط بسیار سختی داشت. *با این شرایط فیلم شما جزو کارهای پرهزینه امسال به حساب می آید؟ آرش زینال خیری: خیر. من نمی توانم رقم بودجه را بگویم اما هزینه ساخت «پیشمرگ» کاملا متوسط بوده است و نمی توان اینطور تصور کرد که چون یک فیلم ارگانی است، حتما هزینه سنگینی برایش صرف شده است.
*معیار شما برای انتخاب بازیگر به ویژه برای نقش شهید قهاری سعید چه بود؟ آرش زینال خیری: ما از ابتدا قصد داشتیم نقش شهید قهاری سعید را به بازیگری بسپاریم که مردم در نگاه اول او را نشناسند. از طرفی این نکته نیز بسیار مهم بود که چهره بازیگر بعد از گریم، شبیه به چهره شهید شود. بر طبق این معیارها، آقای مهدی نصرتی جزو گزینه های اول ما بودند. برای انتخاب دیگر بازیگران نیز ما بدنبال افرادی بودیم که بتوانند شرایط سخت پروژه، مانند دوری از خانواده و فیلمبرداری در شهرستان ها را تحمل کنند. بسیاری از دوستان به علت همین شرایط خاص و فیلمبرداری در شهرستان ها نمی توانستند با ما همکاری کنند، اما خوشبختانه بازیگران انتخاب شده بسیار همراه و حرفه ای بودند. ما فضای بسیار دوستانه و خوبی در تیم داشتیم. به نظر من این دعای خود شهید بود که از شروع پروژه تا حضور در جشنواره فجر، حتی یک نفر هم از تیم جابه جا نشد و همه با هم همراه بودند. *بازیگران خانم بر چه اساسی انتخاب شدند؟ احیانا خانم ساناز سعیدی را از سریال «بچه مهندس» انتخاب کردید. آرش زینال خیری: بله، آقای غفاری از سریال «بچه مهندس» با خانم ساناز سعیدی آشنا بودند و ایشان را برای این پروژه پیشنهاد دادند. خانم الناز ملک نیز بدین سبب انتخاب شدند که برای کاراکتر مورد نظر مناسب بودند و همین طور امکان حضور در این پروژه و فیلمبرداری در شهرهای مختلف را داشتند. *تیتراژ ابتدایی و پایانی فیلم با موسیقی محلی هم راه است، اما گویی موسیقی به خوبی دراماتیزه نشده و از بستر فیلم بیرون می زند. تأکید خود شما بود که المان های محلی فیلم را با موسیقی به تصویر بکشید؟ علی غفاری: حال و هوای کردستان و رسم و رسوم مردم آن منطقه، بخش ضروری فیلم بود. ما چند فراز کلیدی در فیلم داشتیم که یکی از آنها سکانس ابتدایی و کارناوال عروسی در کامیون است و دیگری مراسم خاکسپاری که در آن گفتگوی کاک خلیل و سعید قهاری اتفاق می افتد. این ۲ فراز فرصتی بودند تا نمایی از فرهنگ و جغرافیای منطقه را به تصویر بکشیم. برخلاف تصور شما، خیلی از مخاطبان این بخش ها را بسیار دوست داشتند. نکته جالب این است که ما این ۲ سکانس را در استان آذربایجان فیلمبرداری کردیم، نه کردستان اما تمام تیم عروسی و عزا از مریوان آماده بودند. با آقای بهزاد عبدی آهنگساز پروژه، موسیقی را اتود زدیم و به موسیقی غائی رسیدیم. موسیقی را در استودیو ضبط کردیم و همان صدا را سر صحنه بصورت پلی بک پخش کردیم، بنابراین همه چیز در صحنه کاملا سینک و هماهنگ است. از همان شروع نیز برای تیتراژ چنین صحنه ای را درنظر گرفته بودیم که در اوج شادی، ناگهان فاجعه ای رقم بخورد. در بخش پایانی فیلم نیز خود شهید آواز می خواند. سعید قهاری اهل همدان بود و در آغاز فیلم خودرا تُرک همدان معرفی می کند. به طور معمول این تصور وجود دارد که شهدا اهل آواز خواندن و خوشی با خانواده نیستند، بنابراین به نظرمان رسید که در این سکانس، همراهی شهید با خانواده اش را نشان دهیم. به نظر من این بخش بسیار راضی کننده بود و توانست حس خوبی را به مخاطب منتقل کند. *صحنه ای در فیلم وجود دارد که شهید با بالگردی روی تریلی حرکت می کند. بطور قطع ضبط چنین سکانس هایی خیلی مشکل بوده است، اما در عین حال این صحنه از نظر اجرائی انتقاداتی به همراه داشت. برای فیلمبرداری این سکانس با چه مشکلاتی مواجه بودید؟ شهرک سینمایی دفاع مقدس از نظر تجهیزات کاملا فرسوده شده است و تانک ها و خودرو های مناسب دیگر در آنجا وجود ندارد علی غفاری: اجرای این صحنه در ایران بسیار دشوار بود. این که شما یک جاده در اختیار داشته باشید، یک تریلی با بالگرد را به حرکت دربیاورید و در عین حال تعقیب و گریز و انفجار هم داشته باشید، کار بسیار پیچیده ای است. حقیقتاً ما چنین لوکیشنی را پیدا نکردیم، برای اینکه بیشتر جاده های ما شلوغ و پرتردد هستند حتی جاده های فرعی. مجبور بودیم بدنبال لوکیشنی برویم که بطورکامل برای این صحنه آماده باشد. در کردستان یک منطقه حفاظت شده پیدا کردیم اما امکان فیلمبرداری در آنجا فراهم نشد. بعد از آن به استان کرمانشاه رفتیم و یک لوکیشن کوهستانی بسیار بکر پیدا کردیم اما همه کارها در این لوکیشن ها به علت همزمانی با عملیات «وعده صادق ۲» گرفتار محدودیت بود. در نتیجه مجبور شدیم این سکانس را بصورت تکه تکه فیلمبرداری نماییم. وقتی فیلم «پیشمرگ» را تماشا می کنید، ممکنست تصور کنید که همه فیلم در کردستان فیلمبرداری شده است، اما ما در پنج استان مختلف کار کردیم. حتی طراحی اولیه ما برای این صحنه، یک محیط کوهستانی بود که در آن تریلی از بین مهاجمان عبور و سپس داخل دره سقوط می کند. ابتدا این تصور ایجاد می شود که همه افراد کشته شده اند، اما ناگهان هلیکوپتر از داخل دره پرواز می کند. متاسفانه نتوانستیم این ایده را بطور کامل اجرا نماییم. بطور کلی، برای ایجاد پروداکشن در فیلم های دفاع مقدس با مشکلات زیادی مواجه هستیم. در فیلم «تک تیرانداز» اگر به یک جیپ نیاز داشتیم، مجبور بودیم آنرا هل دهیم تا کار کند. در همین فیلم «پیشمرگ» نیز از امکانات شهرک سینمایی دفاع مقدس استفاده کردیم، اما از این تصمیم پشیمان شدیم. شهرک سینمایی دفاع مقدس از نظر تجهیزات بطورکامل فرسوده شده است و تانک ها و خودرو های مناسب دیگر در آنجا وجود ندارد. جالب اینجاست که حتی از فیلم ما که تولید انجمن سینمای دفاع مقدس بود نیز هزینه دریافت نمودند. مسلما این مشکلات به فیلم لطمه می زند و گاهی در اجرا گرفتار مشکل می شویم. با وجود همه این چالش ها، فکر می کنم «پیشمرگ» توانست هیجان و تعلیق کافی را به مخاطبان منتقل کند. من بسیار نگران بازخورد خانواده شهید بودم، اما خوشبختانه بازخورد آنها بطورکامل مثبت بود و این اتفاق جای شکر بسیار دارد.
*معمولاً خانواده شهدا در فیلم های دفاع مقدس به کلیشه ای ترین شکل ممکن تصویر می شوند، یعنی همسران شهدا در فیلم ها هیچ تفاوتی با هم ندارند و همه این زنان بدون هیچ نقشی در حاشیه هستند. این اتفاق در فیلم شما هم وجود داشت. قصد نداشتید تصویر متفاوتی از همسر شهید ارائه کنید؟ علی غفاری: من این مساله را قبول دارم که خانواده شهدا در فیلم ها مظلوم واقع شده اند. درباره ی فیلم «پیشمرگ»، باید این نکته را درنظر بگیریم که این فیلم یک اثر شخصیت محور و ماجرامحور است و وقتی شما به مقطعی از زندگی عملیاتی این فرد می پردازید، فرصت زیادی برای پرداختن به خانواده ندارید. با این حال، ما کوشیدیم بخش خانوادگی این شخصیت را حتی در همان سکانس های محدود نشان دهیم. خانم رسولی همسر شهید قهاری سعید واقعا یک شیرزن هستند و اتفاقات زیادی در زندگی ایشان رخ داده است که ما نمی توانستیم تمام آنها را در فیلم نشان دهیم. روزی برای من تعریف می کردند که «در کردستان به سعید گفتم که نان نداریم. او از خانه بیرون رفت که نان بخرد اما سه ماه بعد بازگشت! برای اینکه ماموریتی پیش آمده بود و هیچ راه ارتباطی هم وجود نداشت». این افراد زندگی را به دوش می کشیدند و همراه خانواده شان به شهرهای مختلف می رفتند. واقعاً حق آنها است که به زندگی شان پرداخته شود. خانم رسولی کتابی به نام «همسفر آتش و برف» دارند که بسیار شیرین و خواندنی است. من همیشه می گفتم ای کاش می توانستیم فیلمی بر طبق این کتاب بسازیم. تمام سکانس های فیلم با حمایت و نظارت خانواده شهید شکل گرفت و از تجربیات و نگاه آنها استفاده کردیم. خوشحالم که از نتیجه کار راضی هستند. *در پایان اگر صحبتی برای جمع بندی دارید، بفرمایید. علی غفاری: ساخت اینگونه آثار بسیار دشوار است. من در ژانرهای مختلفی مانند اجتماعی، کمدی، جنگی و حتی خارج از ایران کار کرده ام. زمانی که هیچ تلاشی برای دیده شدن این فیلم ها در زمان اکران نمی گردد، خستگی به تن آدم می ماند. امیدوار هستم مکانیزم تولید، اکران و عرضه فیلم های دفاع مقدس اصلاح گردد، برای اینکه مردم حق دارند این قهرمانان را بشناسند و با زندگی آنها آشنا گردند.
منبع: honareshahr.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب