وقتی یک مد زندگی را نجات می دهد!
هنر شهر: «مُد پایدار» واژه ای است که طی چند سال قبل بیشتر به گوش می خورد. روندی جهانی در صنعت مد که اهتمام دارد تا جای خالی عدم توجه مدِ پیشرفته به محیط زیست را پر کند و از این راه جلوی از میان رفتن زندگی را بگیرد، اما با اینحال ما در ایران به دلیلهای مختلفی یا کمتر با این واژه نجات دهنده مانوس هستیم و یا گاهی اوقات اگر کاری هم در امتداد این مُد انجام دهیم از روی عادت است و اطلاع کاملی از آن نداریم!
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، «مد پایدار» شاید در لغت بزرگ و پرطمطراق به نظر برسد، اما با خواندن تعریف ساده ای که از آن ارائه شده است درمی یابیم که گاهی اوقات هریک از ما بدون این که بدانیم به این مد پایبند بوده ایم. درحقیقت همان زمان که لباسی که برای خواهرمان تَنگ شده است را پوشیده ایم، شلوار قدیمی پدربزرگمان را کوتاه کرده و به پا کرده ایم و یا حتی وقتی از لباسی که دیگر قابیلیت پوشیدن نداشته در مصارف دیگری مانند دستمال گردگیری بهره برده ایم، همگی نشانه هایی از پایبندی به «مد پایدار» بوده است؛ قسمتی از صنعت مد و لباس که با رویکرد حفظ محیط زیست و منابع تجدیدناپذیر شکل گرفته است.
برخی منابع، صنعت مد و پوشاک را دومین صنعت آلوده کننده محیط زیست می دانند که بالاتر از ۸۰۰۰ ماده شیمیایی مضر در آن کاربرد دارند که مقصد نهایی تمام آنها خاک، آب های زیر زمینی و آب های جاری است و در عین حال عامل تولید حدود ۱۰ درصد از گازهای گلخانه ای در دنیا، صنعت پوشاک است.
«مد پایدار» چگونه متولد شد؟
همانطور که نقطه شروع صنعت مد کشورهای اروپایی و آمریکایی بودند، «مد پایدار» هم زاده همان کشورهاست. در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی و با انتشار کتاب «بهار خاموش» اثر یک زیست شناس آمریکایی، ارتباط میان جنبش مد پایدار و جنبشِ مدرن محیط زیستی شروع شد چونکه این کتاب به تاثیرات زیست محیطی و اجتماعی صنعت مد و فشن اشاره می کرد. حدودا ۳۰ سال بعد و در اوایل دهه ۱۹۹۰ و همزمان با کنفرانس سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار، این موضوعات به نشریات مد، فشن و منسوجات راه پیدا کرد و شرکت هایی که با تولیدات بی رویه خود اثرات مخربی بر محیط زیست داشتند از این طریق عرضه شدند و تقریباً از همین نقطه بود که فعالان حوزه مد و لباس به این نتیجه رسیدند باید رویکرد تولیدی خودرا تغییر دهند. بدنبال تغییر رویه صنعت، تحقیقات و تحقیقات درباره ی مد پایدار هم شروع شد و این کودک نوپا رفته رفته در سایر نقاط جهان نیز شناخته شد.
«مد پایدار» در یک جمله به مفهوم تولید و استفاده از پوشاک با کمترین اثر منفی بر محیط زیست است. این مد در تضاد با مصرف گرایی است و به حقوق نیروی کار، حفظ سلامتی افراد و محیط زیست و حیات وحش اهمیت می دهد.
چرا باید به سراغ «مد پایدار» برویم؟
گرایش به «مد پایدار» از زمانی شروع شد که بشر متوجه افزایش سرعت رشد مصرف و پیشی گرفتن آن از تجدیدپذیری منابع شد. «مد آهسته» و «مد اخلاق گرا» هم همچون زیر شاخه های «مد پایدار» هستند. رویکرد مد اخلاق گرا ارجحیت نیروی کار و حیوانات بر تولید است. مد آهسته نیز بر مقابله با مصرف گرایی و استفاده از منابع پایدار تاکید دارد.
به زبان ساده طرفداران مد آهسته معتقدند که استفاده از چرم در پروسه تولید پوشاک مشکلی ایجاد نمی کند برای اینکه اگر پوشاک با چرم باکیفیت تولید شوند می توان چندین سال از آنها بهره برد که البته این مساله در تقابل با دیدگاه نگرش اخلاق گرای مد است. اما در نهایت «مد پایدار» با در برگرفتن هر دوی این تعریف ها به فکر تولید محصولاتی است که به محیط زیست لطمه وارد نکند.
اما صنعت مد و لباس چرا تا این حد می تواند تاثیرات مخرب بر محیط زیست داشته باشد که موجب شکلگیری شاخه ای جد از مُد شود؟
پنبه یکی از مهم ترین اقلام برای تولید لباس است، ماده ای که کشت آن بیشترین نیاز آبی را دارد. اما ماجرا همینجا به پایان نمی رسد چونکه برای کشت پنبه مطلوب، نیاز به مواد شیمیایی و آفت کش ها داریم؛ موضوعی که در ابعاد کاشتِ صنعتی هم محیط زیست و هم کارگرانی که در تماس با این مواد هستند را تحت تاثیر قرار می دهد. بعد از کشت پنبه باید مرحله بافت پارچه شروع شود که یکی از پرمصرف ترین مراحل در عرصه آب است. بعد از آن رنگرزی پارچه ها نیز اغلب بصورت شیمیایی صورت می گیرد و گندابِ آن به سمت رودخانه ها و خاک رها می شود.
باز هم این تمام قصه نیست؛ برخی پارچه های ساخته شده بر پایه نفتی قسمتی از مواد مصرفی در صنعت پوشاک است. هنگام شست وشوی پارچه هایی از این جنس «میکروفیبرهای پلاستیکی» از آنها جدا می شود و به زمین و رودخانه ها بازمی گردد و در نهایت به غذای آبزیان و انسان ها تبدیل می شود و موجب به هم خوردن چرخه طبیعی اکوسیستم می شود.
Fast Fashion اما درست در نقطه مقابل «مد پایدار» قرار دارد؛ نوعی از مد و فشن که هدف آن تولید انبوه پوشاک در کوتاه ترین زمان و با کمترین هزینه بدون در نظر گرفتن عواقب زیست محیطی و اجتماعی است. این نوع از مد صرفه اقتصادی بالایی دارد، اما به علت افزایش آگاهی افراد درباره ی اهمیت محیط زیست و شکلگیری مطالبات مردمی، برندهای مد و لباس مختلف جهانی تلاش می کنند که با شیوه های ممکن خودرا با این نیازِ بشتری همراه کنند. هرچند هنوز هم در کشورهایی همچون ایران که صنعت «مد پایدار» در آن نوپا است، تولیدکنندگان برای پایین آوردن قیمت تمام شده محصولات خود در پیوستن به این مد مقاومت می کنند.
جایگاه «مد پایدار» در ایران
علاوه بر آنکه تولیدکنندگان داخلی به دلیلهای اقتصادی تمایل زیادی برای پیوستن به مد پایدار ندارند، عدم وجود زیرساخت کافی برای تولید انبوه پوشاکِ دوستدار محیط زیست و حتی عدم فرهنگسازی در رابطه با مصرف لباس هایی منطبق بر مد پایدار سبب گشته است این شاخه از مد در کشور ما جدی گرفته نشود.
از طرفی دو عامل چشم و هم چشمی و مصرف گرایی نیز موجب تشدید دلایلی می شود که به آن اشاره شد. در حقیقت اینروزها شاید شرایط اقتصادی سبب شود که یک لباس را مدت ها بپوشیم، اما اساسا با روند گذشتگان خود که یک لباس را تا وقتی که دیگر قابل استفاده نباشد، می پوشیدند فاصله داریم و این موضوع عاملی برای توسعه مصرف گرایی است. از طرفی زمانی که واژه «مد پایدار» به میان می آید احتمالاً نخستین جمله ای که برخی به زبان بیاورند این است که: «ما لباس کهنه نمی پوشیم» و این نشان داده است بیشتر افراد تنها با این بخش از «مد پایدار» آشنا شده اند که به فرایندی با نام «ری دیزاین» یا بازطراحی لباس های قدیمی اشاره دارد و بطور کلی از نقش کارخانه های تولید لباس در پروسه صفر تا صدِ تولید نخ، پارچه، دوخت و... ناآگاه هستند.
بیشتر بخوانید:
لباس جدید نخرید!
از طرفی این جمله در شرایطی بیان می شود که با رویکرد فعلی افراد نسبت به مقوله لباس و پوشش، سالانه هزاران تُن لباس در جهان دور ریخته می شود درحالی که درصد عمده ای از آنها قابلیت بازیافت دارند، اما به خاطر میل به مصرف گرایی و عدم آگاهی کامل افراد از جزییات «مد پایدار»، تولیدکنندگان پوشاک از آنها استفاده نمی کنند.
قسمتی از هزاران تُن پوشاکی که سالانه دور ریخته می شوند
منبع: هنر شهر
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب