قاری باید از قرائتی که با شأن قرآن کریم منافات دارد، پرهیز کند
هنر شهر: حجت الاسلام یوسفی مقدم در نوزدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن، به تعریف غنا در فقه، بررسی آراء فقهای مسلمان درباب غنا و انواع آن، شاخصه ها و معیارهای تلاوت مقبول در قرآن و روایات پرداخت.
به گزارش هنر شهر به نقل از مهر، حجت الاسلام محمدصادق یوسفی مقدم در نوزدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن با عنوان «قاری قرآن، مبلّغ پیام های الهی»، که در مجتمع امام خمینی (ره) انجام شد به ارائه مقاله ای با موضوع «مفهوم شناسی غنا در فقه اسلامی و بررسی آن در تلاوت قرآن کریم» معطوف به تعریف غنا در فقه، بررسی آرا فقهای مسلمان درباب غنا و انواع آن، شاخصه ها و معیارهای تلاوت مقبول در قرآن و روایات پرداخت و اظهار داشت: قرائت قرآن کریم به سبب اعجاز (در فصاحت، مفاهیم و نظام موسیقائی طبیعی)، اگر با صدای موزون و زیبای انسان همراه شود، در انبساط خاطر انسان و تعمیق مفاهیم او شگفت آور است. به این جهت، روایاتی مانند: «زیِّنُوا اَصواتَکم بالقرآن» قرائت قرآن را زیبابخش صوت انسان و روایاتی مانند: «حَسِّنُوا الْقُرْآنَ بِأَصْوَاتِکُمْ فَإِنَّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ یَزِیدُ الْقُرْآنَ حُسْناً» صوت نیکو را زیبائی بخش قرآن می داند. بر این اساس، روایات اسلامی به صوت زیبای مرجّع (دارای تحریر) در قرائت سفارش کرده است؛ چنان که امام باقر (ع) فرمودند: «و رجّع بالقرآن صوتک فإنّ الله عزّ و جلّ یحبّ الصوت الحسن یرجّع فیه ترجیعاً»
وی افزود: عموم فقیهان نیز به استحباب آن فتوا داده اند. هرچند، بسیار تاکید شده که این قرائت شایسته، نباید غنائی و یا غنائی مضلّ باشد.
حجت الاسلام یوسفی مقدم با مفهوم و حکم قرائت غنائی اظهار داشت: غنا: صدای با معنا، نیکو، دارای ترجیع و طرب آور انسان است. و در معنای طرب گفته شده: «هو الخفّة الّتی تعتری الإنسان فتکاد أن تذهب بالعقل وتفعل فعل المسکر لمتعارف الناس» گویا غنای طرب آور، سبب سلب بردباری، تنزّل ادراک و ربودن عنان از کف انسان می شود. اما فقیهان، برخی با جملاتی مثل: «ما هو محرّم فی نفسه… والغناء…»، معتقد به حرمت ذاتی غنا و برخی دیگر، حرمت غنا را نه ذاتی، بلکه ناشی از اجتماع با سایر محرّمات می دانند.
قرائت غنائی در نصوص و دیدگاه فقیهان
حجت الاسلام یوسفی مقدم با اشاره به تعدادی از روایات، بر حرمت قرائت غنائی گفت در احادیث آمده است «إِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمُ اسْتِخْفَافاً بِالدِّینِ وَ بَیْعَ الْحُکْمِ وَ قَطِیعَةَ الرَّحِمِ وَ أَنْ تَتَّخِذُوا الْقُرْآنَ مَزَامِیرَ…» و برخی، آنرا جایز دانسته اند؛ مانند: لیس منّا من لم یتغنّ بالقرآن. تعدادی از فقیهان نیز جواز تغنّی به قرآن را با صریح روایات، مخالف دانسته و منکر دلالت نصوص، بر جواز تغنّی به قرآن هستند.
وی افزود: در نقطه مقابل، برخی با جواز غنا در قرائت و ضرورت صیانت از قداست قرآن از غنای لهوی و لحن های اهل فسق، تغنّی به قرآن را جائز دانسته و قرائت غنائی را چنین تعریف کرده اند: «هو قرائة القرآن بالالحان و الانغام مع تهذیب ها بما یتناسب قدسیة القرآن مع مراعاة التجوید و دون الاخلال بها». این تعریف با دیدگاه برخی دیگر از فقیهان سازگار است.
حجت الاسلام یوسفی مقدم با اشاره به نظر رهبر انقلاب اظهار داشت: رهبری می فرمایند: «آواز به نحو خاص که با زیر و بم، قاعده و قانون و اسلوب خاصّی خوانده می شود و معادل فارسی آن خوانندگی است» غنا را به دوقسم: «لهویِ مضلّ عن سبیل الله و حرام» و «لهوی غیرمضلّ و حلال» تقسیم می کنند. بدین سبب تعریف، لهو غیر مضلّی که فرد مصیبت زده و نگران را، با آواز یا با تماشای فیلمی، سرگرم و از ناراحتی غافل کند، حرام نیست.
وی افزود: در نگاه ایشان لهوی مضلّ، منحصر به آهنگ یا مضمون کلام لهوی مضلّ نیست، بلکه شرایط، ملابسات و مقارنات، در صوت لهوی مضلّ و عدم آن، تأثیر می گذارد. پس اگر کسی در مجلسی دینی، غزلی از حافظ بخواند، لهوی مضلّ نیست و همین غزل را اگر در مجلس فسق و فجور بخواند، مصداق لهوی مضلّ است. معظّم له با تقسیم إضلال عن سبیل الله، به إضلال درعقیده (به معنای ایجاد تردید، شبهه و بی تفاوتی در معارف اصولی) و إضلال در فروع دین و ارتکاب محرّم و بی مبالاتی عملی، براین باورند که سرگرمی به ملاهی مضلّ، به تدریج عقاید انسان را تغییر و او را در عمل نیز منحرف می کند.
این فعال قرآنی گفت: ایشان هم چنین، تشخیص مصداق غنای حرام را با عرف عام می دانند؛ هرچند گاهی تشخیص مکلّف نیز لازم است. بطور مثال اگر عرف، خوانندگی و نوازندگی در دستگاه موسیقی خاصی را لهوی مضلّ بداند و مکلّف مصداق آنرا تشخیص دهد، آن غنا حرام و اگر در تطبیق، شک کرد، بنا بر حلّیت خواهد بود. ایشان با نظر به اینکه معیار در لهو مضلّ، شأنیت است نه فعلیت، حرمت تلاوت و استماع قرائت لهوی مضلّ را، به سبب تحقیر و استخفاف به قرآن، مضاعف می دانند.
وی در آخر اظهار داشت: قاری باید از قرائتی که با حرمت قرآن منافات دارد، پرهیز کند؛ برای اینکه پیامبر اکرم (ص) حرمت قرآن را حرمت خدا و بی احترامی به آنرا بی احترامی به خدا دانسته است: «الْقُرْآنُ أَفْضَلُ مِنْ کلِّ شَیءٍ دُونَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فَمَنْ وَقَّرَ الْقُرْآنَ فَقَدْ وَقَّرَ اللَّهَ وَ مَنْ لَمْ یوَقِّرِ الْقُرْآنَ فَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَةِ اللَّهِ» قاری باید موانع درونی و ظاهری فهم قرآن را از خودش دور و موازین شرعی و نظر فقیهان را رعایت کند، که با قرائت شایسته، بزرگداشت قرآن و تدبّر در آنرا برای خود و مخاطب میسّر کند؛ زیرا: «أَلَا لَا خَیْرَ فِی قِرَاءَةٍ لَا تَدَبُّرَ فِیهَا» قاری باید فقط برای کسب رضای خدا و فهمیدن و فهماندن معارف قرآن قرائت کند. در این صورت ثوابی که به وی عطا می شود، برابر است با آنچه که به فرشتگان و پیامبران و رسولان اعطا می شود «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ وَ تَفَقُّهاً فِی الدِّینِ کَانَ لَهُ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلُ جَمِیعِ مَا یُعْطَی الْمَلَائِکَةَ وَ الْأَنْبِیَاءَ وَ الْمُرْسَلِینَ».
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب